Umowa dożywocia. Dożywocie
Umowa dożywocia polega na tym, że właściciel nieruchomości będący osobą fizyczną zobowiązuje się przenieść własność nieruchomości na rzecz nabywcy (zobowiązanego), który w zamian zobowiązuje się zapewnić zbywcy albo wskazanej przez niego osobie bliskiej (dożywotnikowi) – dożywotnie utrzymanie. Zakres i rodzaj dożywotnich świadczeń strony ustalają w umowie. Zobowiązany ma obowiązek potraktować dożywotnika jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom. Zobowiązany powinien zapewnić dożywotnikowi takie utrzymanie, żeby potrzeby dożywotnika zostały w całości zaspokojone. Osobami bliskimi zbywcy, uprawnionymi do świadczeń z umowy dożywocia są krewni, powinowaci, a także inne osoby nie pozostające ze zbywcą w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa, związane z nim węzłem przyjaźni i bliskości w sensie uczuciowym lub pozostające ze zbywcą we wspólności domowej. Umowa dożywocia nie może zobowiązywać do zapewnienia dożywotniego utrzymania osobie trzeciej niepozostającej ze zbywcą w stosunku bliskości.
Umowa dożywocia powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Przedmiotem umowy dożywocia przenoszącej własność może być każda nieruchomość: gruntowa, budynkowa, lokalowa, udział we własności jako część ułamkowa, prawo wieczystego użytkowania gruntu oraz udział w wieczystym użytkowaniu. Przedmiotem umowy dożywocia nie może być spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Nieruchomość nabyta na podstawie umowy dożywocia w czasie trwania małżeńskiej wspólności ustawowej stanowi majątek wspólny obojga małżonków. Do zawarcia umowy dożywocia przez jedno z małżonków jako nabywcy potrzebna jest zgoda drugiego z małżonków. Jeżeli jednak nieruchomość obciążona prawem dożywocia stanowi majątek osobisty jednego z małżonków (np. została nabyta przed zawarciem związku małżeńskiego), dożywotnik może domagać się zaspokojenia swoich roszczeń z dożywocia tylko z majątku osobistego tego z małżonków oraz z jego wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych z innej działalności zarobkowej.
Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy dożywocia następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia jej dotychczasowy właściciel zostaje zwolniony z obowiązków związanych z dożywociem, ponosi jednak osobistą odpowiedzialność za świadczenia zaległe. Każdorazowy nabywca nieruchomości obciążonej prawem dożywocia odpowiada za zobowiązania zbywcy nawet wtedy gdyby nie wiedział o obciążeniu nieruchomości prawem dożywocia.
Prawo dożywocia może być ujawnione w dziale III księgi wieczystej. Jednakże wpis prawa dożywocia do księgi wieczystej ma jedynie charakter deklaratywny. Przeciwko prawu dożywocia nie działa rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Nawet w razie nie ujawnienia go w księdze wieczystej, nabywca nieruchomości obciążonej prawem dożywocia, odpowiada za zobowiązania zbywcy.
Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich może zamienić wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień, lub w wypadkach wyjątkowych (np. częste awantury między stronami, zwłaszcza połączone z naruszeniem nietykalności cielesnej, zmuszenie dożywotnika do opuszczenia mieszkania, niszczenie jego rzeczy, uporczywe poniżanie jego godności osobistej) sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika będącego zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę dożywocia. W następstwie wydania wyroku rozwiązującego umowę dożywocia, własność nieruchomości przechodzi z powrotem na zbywcę a prawo dożywocia wygasa.
Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa. Osoba względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz bez względu na czas zawarcia umowy. Roszczenie uprawnionego do alimentacji ulega przedawnieniu z upływem pięciu lat od daty umowy.
Podstawa prawna:
Powyższy tekst pochodzi z portalu Kurier Nieruchomości
Umowa dożywocia powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Przedmiotem umowy dożywocia przenoszącej własność może być każda nieruchomość: gruntowa, budynkowa, lokalowa, udział we własności jako część ułamkowa, prawo wieczystego użytkowania gruntu oraz udział w wieczystym użytkowaniu. Przedmiotem umowy dożywocia nie może być spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Nieruchomość nabyta na podstawie umowy dożywocia w czasie trwania małżeńskiej wspólności ustawowej stanowi majątek wspólny obojga małżonków. Do zawarcia umowy dożywocia przez jedno z małżonków jako nabywcy potrzebna jest zgoda drugiego z małżonków. Jeżeli jednak nieruchomość obciążona prawem dożywocia stanowi majątek osobisty jednego z małżonków (np. została nabyta przed zawarciem związku małżeńskiego), dożywotnik może domagać się zaspokojenia swoich roszczeń z dożywocia tylko z majątku osobistego tego z małżonków oraz z jego wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych z innej działalności zarobkowej.
Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy dożywocia następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia jej dotychczasowy właściciel zostaje zwolniony z obowiązków związanych z dożywociem, ponosi jednak osobistą odpowiedzialność za świadczenia zaległe. Każdorazowy nabywca nieruchomości obciążonej prawem dożywocia odpowiada za zobowiązania zbywcy nawet wtedy gdyby nie wiedział o obciążeniu nieruchomości prawem dożywocia.
Prawo dożywocia może być ujawnione w dziale III księgi wieczystej. Jednakże wpis prawa dożywocia do księgi wieczystej ma jedynie charakter deklaratywny. Przeciwko prawu dożywocia nie działa rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Nawet w razie nie ujawnienia go w księdze wieczystej, nabywca nieruchomości obciążonej prawem dożywocia, odpowiada za zobowiązania zbywcy.
Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa. Osoba względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz bez względu na czas zawarcia umowy. Roszczenie uprawnionego do alimentacji ulega przedawnieniu z upływem pięciu lat od daty umowy.
- Kodeks Cywilny art. 908-916.
Henryk Jankowski
Rzeczoznawca majątkowy
Powyższy tekst pochodzi z portalu Kurier Nieruchomości
2006-08-04, [46206]
źródło: www.kn.com.pl
źródło: www.kn.com.pl